CIT estoński

Funkcjonujący w Estonii model opodatkowania biznesu stał się inspiracją dla wprowadzonego w Polsce w 2021 r. ryczałtu od dochodów spółek, stąd też potocznie określany jest jako ,,CIT estoński”. U swoich podstaw zakłada opodatkowanie zysków, które zostały wypłacone przez spółkę, przede wszystkim w formie dywidendy. Oznacza to, że podstawy opodatkowania CIT-em nie będą stanowić zyski reinwestowane lub zatrzymane w spółce.

CIT estoński – kto może korzystać?

CIT estoński brzmi kusząco, jednak nie każda spółka może sobie pozwolić na opodatkowanie w tej formie. Ryczałt od dochodów spółek mogą wybrać przedsiębiorcy prowadzący działalność w formie spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej. Ich wspólnikami mogą być wyłącznie osoby fizyczne, a same spółki nie mogą posiadać udziałów ani akcji w innych podmiotach.

Ryczałt od dochodów spółek nie dotyczy m.in. przedsiębiorstw finansowych i instytucji pożyczkowych, podatników postawionych w stan upadłości bądź likwidacji oraz podmiotów powstałych w wyniku połączeń lub podziałów.

Dodatkowo, jak wskazało Ministerstwo Finansów w swoim oficjalnym poradniku, założeniem CIT-u estońskiego jest objęcie jego zakresem wyłącznie podmiotów prowadzących aktywną działalność gospodarczą. Z przepisów wynika, że opodatkowanie ryczałtem przysługuje wyłącznie spółkom, u których mniej niż połowa zysków pochodzi z tzw. przychodów pasywnych, czyli m.in. odsetek, wierzytelności lub praw autorskich, a także przychodów z tytułu transakcji z podmiotami powiązanymi.

Podatnik chętny skorzystać z ryczałtu od dochodów spółek musi również zatrudniać na podstawie umowy o pracy co najmniej trzy osoby w przeliczeniu na pełne etaty oraz ponosić na ich rzecz wydatki z tytułu wynagrodzeń w kwocie przynajmniej trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Z możliwości opodatkowania CIT-em estońskim wyłącza także sporządzanie w trakcie objęcia ryczałtem sporządzanie sprawozdań finansowych zgodnie z MSR.

CIT estoński – podstawa opodatkowania

Jak wspomniano na wstępie, podstawę opodatkowania w przypadku ryczałtu od dochodów spółek stanowi nie tylko wartość zysku netto spółki w części przeznaczonej na wypłatę dywidendę, ale także m.in. zysk przeznaczony na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem oraz tzw. ukryte zyski i wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, które stanowią kluczowe pojęcia dla przedsiębiorców zainteresowanych CIT-em estońskim.

Przez ukryte zyski należy rozumieć wszelkie świadczenia na rzecz podmiotów powiązanych ze spółką, które służą osiągnięciu przez nich korzyści i powinny być klasyfikowane jako dystrybucja zysku osiągniętego przez spółkę, natomiast są „ukrywane” pod osłoną innych czynności prawnych. Sztandarowym przykładem ukrytych zysków może być udzielenie przez podatnika pożyczki na rzecz wspólnika. W przypadku opodatkowania podatkiem dochodowym w swojej podstawowej formie podatnik do podstawy opodatkowania powinien w takiej sytuacji zaliczyć odsetki od udzielonej pożyczki, jednak w przypadku CIT-u estońskiego będzie to cała wartość pożyczki – analogicznie jak należałoby postąpić przy wypłacie dywidendy.

Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą mogą być dla przedsiębiorców problematyczne z uwagi na brak ich legalnej definicji w przepisach podatkowych. Można założyć, że do ich opisania pomocna okaże się definicja kosztów uzyskania przychodów, z uwagi na łączącą je przesłankę dotyczącą celu poniesienia. Niemniej jednak fakt, że dany wydatek nie stanowi kosztu uzyskania przychodów nie przesądza o jego kwalifikacji jako wydatku niezwiązanego z działalnością gospodarczą, co potwierdza stanowisko sądów administracyjnych. Przykładowo w odniesieniu do kosztów reprezentacji Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 stycznia 2024 r. stwierdził, że:

To, że koszty świadczeń na rzecz kontrahentów mogłyby zostać uznane za koszty reprezentacji wyłączone z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o CIT nie oznacza, że tego rodzaju wydatki nie są związane z działalnością gospodarczą.

(…) pogląd ten z samego założenia jest błędny, co Sąd wykazał powyżej. Nie jest dopuszczalne stosowanie analogii w celu zdefiniowania przedmiotu opodatkowania zwłaszcza w sytuacji, w której ustawodawca nie zawarł w art. 28m ust. 1 pkt 3 odesłania do art. 15 ust. 1 czy art. 16 ustawy o CIT.

Podsumowując, CIT estoński stanowi rozwiązanie, które wymaga od podatnika spełnienia wielu formalności, jednak w zamian oferuje znacznie korzystniejszą efektywną stopę opodatkowania w porównaniu do standardowego podatku dochodowego od osób prawnych.

Autor:
Dr Ewelina Skwierczyńska
doradca podatkowy